Εργασιομανία

«Δεν μπορώ να μιλήσω, δουλεύω…θα σε πάρω αύριο γιατί πραγματικά δεν προλαβαίνω να ξυθώ». «Ξέρω ότι έχει πάει 9 το βράδυ αλλά νομίζω ότι μπορώ να δω και αυτά τα e-mail πριν φύγω γιατί αν τα αφήσω θα με τρώνε». «Δε νομίζω ότι μπορώ να χαλαρώσω και να δω ταινία, σκέφτομαι τη δουλειά».

Αυτά και άλλα πολλά χαρακτηρίζουν τον κόσμο ενός εργασιομανούς. Πότε όμως κάποιος χαρακτηρίζεται εργασιομανής και τι διαφορά έχει με έναν απλώς εργατικό άνθρωπο;

Κάποιος που εργάζεται πολλές ώρες δημιουργικά και με επιτυχία, μειώνοντας βέβαια τις ώρες προσωπικής ζωής, δεν είναι εξαρτημένος. Επίσης και  όλοι εκείνοι που δουλεύουν σκληρά, λόγω οικονομικής δυσχέρειας, δεν έχουν αυτόματα κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα. Ο πραγματικός εργασιομανής φαίνεται να μην μπορεί να διαχειριστεί την κατάσταση. Είναι εκτός ελέγχου.

• Τη σκέψη του απασχολεί συνέχεια η δουλειά και αφιερώνει όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο μπορεί σε αυτήν, γιατί θεωρεί πως η δουλειά τον γεμίζει όσο τίποτα άλλο.
• Μπορεί να δουλεύει αδιαμαρτύρητα 50 ώρες τη βδομάδα ή περισσότερες. Θεωρεί ότι είναι απόλυτα αποδεκτό να δουλεύει κάποιος τόσο και ενδεχομένως και αξιέπαινο.
• Δουλεύει συχνά και αργά το απόγευμα ή και βράδια ή και αργίες, χωρίς να τον ενοχλεί ιδιαίτερα αυτό.
• Παίρνει συχνά δουλειά για το σπίτι ή ακόμα και στις διακοπές.
• Θεωρεί τις διακοπές και τη χαλάρωση χάσιμο χρόνου και κρατά το μυαλό του συνεχώς σε εγρήγορση ακόμη και όταν δεν ασχολείται ουσιαστικά με τη δουλειά.
• Αργεί συνήθως στα ραντεβού εκτός δουλειάς. Πιθανόν, η οικογένειά του ή οι φίλοι του έχουν πάψει να τον περιμένουν μια συγκεκριμένη ώρα ή για μια κοινή δραστηριότητα.
• Φοβάται πως αν δε δουλεύει πολύ σκληρά τότε θα χάσει τη δουλειά του ή θα αποτύχει.
• Ανησυχεί διαρκώς για το επαγγελματικό μέλλον, ακόμα κι αν τα πράγματα δείχνουν να πηγαίνουν καλά.
• Μιλάει συνεχώς για τη δουλειά, ακόμα και σε δραστηριότητες εντελώς έξω από αυτήν, π.χ. σε φαγητό με φίλους ή μόλις γυρίσει σπίτι και κάτσει να δει τηλεόραση με το/τη σύζυγο/σύντροφο. Λέει με ενθουσιασμό για το τι έκανε σήμερα ή τι project ανέλαβε, συχνά χάνοντας την ισορροπία (δε ρωτάει τι έκανε ο άλλος ή το προσπερνάει γρήγορα).
• Εκνευρίζεται ακούγοντας ότι κάποιος δε βάζει προτεραιότητα τη δουλειά. Απαξιώνει κάποιον που του λέει πως δουλεύει μόνο 7-8 ώρες και μετά πάει σπίτι του και είναι χαλαρός. Στο μυαλό του εργασιομανούς μπορεί να είναι «λίγος», άτομο χωρίς ιδιαίτερες φιλοδοξίες, “average”.
• Τον ενοχλεί να του λένε οι άλλοι να κάνει ένα διάλειμμα. Τον ενοχλεί επίσης όταν του λένε να κάνει κάτι γενικότερα και να μη δουλεύει τόσο εξαντλητικά.
• Πιστεύει ότι περισσότερη δουλειά και χρήματα θα λύσουν τα υπόλοιπα προβλήματα της ζωής του.

Αν αρκετά (τουλάχιστον 3) από τα παραπάνω ισχύουν και για εσάς, τότε μάλλον είστε εργασιομανής· όσο περισσότερα ισχύουν, τόσο μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα (Πηγή: www.workaholics-anonymous.org).

Η Εργασιομανία συγκαταλέγεται στην κατηγορία της ψυχαναγκαστικής/ καταναγκαστικής διαταραχής της προσωπικότητας, δηλαδή διαταραχής στην οποία μπορεί ακόμα και να αντιλαμβάνεται το άτομο ότι κάτι δεν πάει καλά ή υπάρχει πρόβλημα, αλλά δεν μπορεί να κάνει αλλιώς για να νιώθει καλά.

Οι συνέπειες της εργασιομανίας είναι καταστροφικές για τη ζωή του ατόμου…

Όπως είναι φυσικό, το 55% των ζευγαριών με ένα τουλάχιστον εργασιομανές μέλος καταλήγουν στο χωρισμό· η πιθανότητα ενός εργασιομανούς να πάρει τελικά διαζύγιο από το/τη σύζυγό του είναι 40% μεγαλύτερη σε σχέση με κάποιον μη εργασιομανή (Robinson, 2001). Ακόμα κι αν το ζευγάρι τελικά δε χωρίσει, η αποξένωση είναι παρούσα σε μεγάλο βαθμό και οι συγκρούσεις αναπόφευκτες.
Οι φιλικές σχέσεις μειώνονται, ο εργασιομανής δεν έχει χρόνο για κανέναν και ακόμη κι αν αισθάνεται μόνος επιστρατεύει ξανά την εργασία-βάλσαμο-για-τα-πάντα. Η υγεία του ωστόσο έχει κλονιστεί από ψυχοσωματικά συμπτώματα και στρες (κούραση, πονοκεφάλους, στομαχικούς ιλίγγους, γαστρεντερικά προβλήματα, ακόμα και έλκος). Και πάλι όμως θα το σκεφτεί πολύ καλά να χάσει χρόνο από τη δουλειά του για μία εξέταση (Πηγή: oloigiaolous.gr)

Μόνο αν ο ίδιος ο εργασιομανής αναγνωρίσει και συνειδητοποιήσει το πρόβλημά του, μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του. Αν λοιπόν έχετε προσωπικά αναγνωρίσει ότι είστε εργασιομανείς και όχι απλά εργατικοί και πως υπάρχουν κι άλλα πράγματα στη ζωή που μπορούν να φέρουν ευτυχισμένες στιγμές πέρα από τη δουλειά, τότε είναι μια καλή αφετηρία για την αλλαγή. Οπότε στη συνέχεια μπορείτε:

• Σταδιακά να αρχίσετε να μειώνετε τις ώρες εργασίας. Μην κάθεστε στη δουλειά μόνο για να κάθεστε, με την ιδέα ότι δεν τελειώνει ποτέ ή επειδή «κανείς δεν πρόκοψε αν δεν έχει δουλέψει σκληρά». Αν δείτε ότι είναι εφικτό, μία μέρα που ήταν να κάτσετε 12 ώρες, καθίστε 11. Αν ήταν να κάτσετε 10, καθίστε 9. Σταδιακά (και όχι απότομα) μειώστε τις ώρες στις 50 τη βδομάδα, με σκοπό να φτάσουν το 8ωρο.
• Φροντίστε το σώμα σας και τη διατροφή σας (εκτός αν ήδη καταφέρνετε να το κάνετε, παρά τα ατέλειωτα ωράριά σας). Κανονίστε να πάτε έστω 1-2 φορές τη βδομάδα σε κάποιο γυμναστήριο ή κάνετε τζόκινγκ. Κάνετε προληπτικές εξετάσεις, γιατί οι πολλές ώρες εργασίας είναι πολύ πιθανόν να έχουν επηρεάσει τη σωματική σας υγεία και να κινδυνεύετε από υπερκόπωση, καρδιακά προβλήματα ή άλλες ασθένειες.
• Αφιερώστε τουλάχιστον μια ώρα τη μέρα στο/στη σύντροφό σας για να διατηρήσετε ζωντανή τη σχέση σας. Δείτε τη δική του πλευρά, αφουγκραστείτε, μάθετε. Κάνετε κάποια πράγματα που σας ευχαριστούν. Το ίδιο κάνετε με τα παιδιά σας (αν έχετε), πριν αποξενωθείτε πλήρως από αυτά. Το ίδιο με τους φίλους σας. Μιλήστε μαζί τους. Κανονίστε κάτι.
• Προγραμματίστε ψυχαγωγικές δραστηριότητες, π.χ. μια έξοδο με το/τη σύντροφο ή με φίλους σας. Κανονίστε μια απόδραση, π.χ. έστω μια ημερήσια εκδρομή.
• Καταπολεμήστε την ενοχή που νιώθετε όταν δε δουλεύετε. Σκεφτείτε ότι η δουλειά είναι το μέσο για να απολαμβάνουμε γενικότερα τη ζωή και όχι ο αυτοσκοπός.

Φυσικά πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι δεν είναι εύκολη η αλλαγή, ειδικά σε μία προχωρημένη κατάσταση που μπορεί να είναι και στάση ζωής, επομένως για την επίτευξη αυτού του στόχου ίσως είναι απαραίτητη η βοήθεια ενός ειδικού, ειδικά αν το πρόβλημα πηγάζει από τελειομανία.

Και τι γίνεται αν η δουλειά σας απαιτεί ως προϋπόθεση να δουλεύετε τόσο σκληρά και υπερβολικά γιατί απλά έτσι είναι από τη φύση της (στέλεχος εταιρίας, ιδιοκτήτης επιχείρησης, γιατρός με μεγάλο πελατολόγιο και επείγουσες ανάγκες ασθενών – π.χ. γυναικολόγος – κ.ά.); Τότε ξέρετε συνειδητά ότι έχετε επιλέξει την καριέρα εις βάρος άλλων τομέων της ζωής σας και πιθανότατα και εις βάρος της σωματικής και ψυχικής σας υγείας…Απλά βάλτε το ερώτημα στον εαυτό σας και αναλογιστείτε για πόσο διάστημα της ζωής σας μπορείτε να το κάνετε αυτό και αν πραγματικά το προτιμάτε, γνωρίζοντας το κόστος. Δείτε αν αυτό μπορεί να αλλάξει μακροπρόθεσμα ή αν πραγματικά αυτή είναι η ζωή σας και είστε εντάξει με αυτό.